Ataki paniki to jedne z objawów występujących przykładowo w zespole lęku uogólnionego, napadowego, zaburzeniach psychotycznych lub w fobiach różnego rodzaju. Mogą być też reakcją na bardzo duży stres lub pojawiać się jeszcze długi czas po nim. Dowiedz się, czym jest atak paniki i jakie są jego objawy.
Ataki paniki to jedne z najczęstszych objawów zaburzeń lękowych w postaci fobii, lęku uogólnionego, zaburzeń psychotycznych, afektywnych, lęku napadowego (inaczej lęku panicznego). Ataki paniki występują często wraz z PTSD, czyli zespołem stresu pourazowego. Zaburzenia lękowe są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń emocjonalnych.
Czy atak paniki to zaburzenie psychiczne? Nie, napad lęku uznawany jest wyłącznie za symptom różnych zaburzeń psychicznych i chorób. O zaburzeniu mówimy wówczas, gdy spełnione są również inne kryteria diagnostyczne. Stawianiem diagnoz w tym zakresie zajmuje się lekarz psychiatra.
Objawy ataku paniki są różnie opisywane przez poszczególnych pacjentów. U większości osób z napadami paniki wiążą się: zawroty głowy, uczucie duszności, kłucie lub uczucie ścisku w klatce piersiowej, kołatanie serca, uczucie dławienia, bóle brzucha, ból głowy, przyspieszone bicie serca, drżenie rąk, uderzenia gorąca. Objawy fizyczne to jednak nie wszystko. Z atakami paniki często wiążą się także:
U większości osób, które cierpią z powodu tego problemu, występują także silnie negatywne skojarzenia z tym zjawiskiem. Wynikają one z tego, że w czasie ataków często pojawia się strach przed śmiercią i bardzo kłopotliwe w opanowaniu objawy somatyczne. Pacjenci mogą w późniejszym czasie bać się nie tylko tego, czym wywołany został atak paniki, ale także samego jego wystąpienia.
Warto jednak zaznaczyć, że atak paniki wcale nie musi mieć żadnego wyraźnego powodu. Duża część pacjentów, którzy cierpią na zaburzenie lękowe, doświadcza ataku paniki w całkowicie przypadkowym momencie. Wywołać atak paniki może przypadkowy bodziec, a także natrętna myśl. Ataki zwykle trwają od kilku do kilkunastu minut. Objawy nasilają się szybko, a później stopniowo przemijają.
Napady paniki nie zawsze wyglądają tak samo. Nie u wszystkich pacjentów występują też wszystkie wymienione wcześniej objawy ataków paniki. Przede wszystkim są to nagłe napady lęku. Pacjent może skarżyć się na łomotanie serca, drżenie ciała i przyspieszone tętno.
Zaobserwować można przyspieszony oddech, drżenie dłoni, czerwienienie się, pot czy ogólny dyskomfort. Każdy z nas może doświadczyć ataku paniki lub być jego świadkiem. Najważniejsze jest to, by wiedzieć, jak radzić sobie z taką sytuacją oraz jak zapobiegać jej w przyszłości.
Przyczyn ataków paniki może być wiele. Wśród nich wymienia się między innymi uwarunkowania genetyczne i indywidualną podatność na stres. W wywoływaniu napadów lęku duże znaczenie ma poziom niektórych neuroprzekaźników w mózgu, traumatyczne przeżycia, trudne sytuacje. Problem pogarszać może nadużywanie alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. Ataki często współtowarzyszą też tężyczce, niedoczynności tarczycy czy padaczce.
Podczas napadów paniki bardzo ważne jest głębokie oddychanie i racjonalne myślenie. Osoby, które są w trakcie ataku paniki, warto zachęcać do świadomego oddychania. Trzeba zapewnić im też poczucie bezpieczeństwa. Odciągnąć uwagę od samego ataku można zadając pytania niezwiązane z nim, co pozwoli pozbyć się przynajmniej części uczucia napięcia.
Bardzo ważne jest to, by wykazać się zrozumieniem. Osób, które doświadczają ataku, nie należy strofować, ani wyśmiewać - komunikaty takie jak "uspokój się", "nie ma się czym martwić", "nic Ci się nie dzieje" będą nietrafionym pomysłem. Warto poświęcić uwagę zajęciu bezpiecznej i komfortowej pozycji przez osobę potrzebującą pomocy.
Napad paniki stosunkowo łatwo zauważyć, jednak trzeba być wyczulonym na objawy lęku, które towarzyszą atakom paniki. Nieleczone ataki paniki mogą się nasilać lub bardzo utrudniać codzienne funkcjonowanie, dlatego każdorazowo warto zgłosić się z nimi do psychiatry. Lekarz na podstawie szczegółowego wywiadu będzie mógł określić charakter problemu oraz zaproponować odpowiednie leczenie.
Osoby, które doświadczają ataków paniki, muszą nauczyć się, co robić, gdy zbliża się atak oraz jak sobie z nim radzić. Pomocna w tym jest terapia. Metody psychoterapeutyczne są zależne od nurtu psychoterapeutycznego, konkretnego pacjenta, doświadczenia terapeuty oraz bodźca lub myśli, które wywołują ataki. Przydatne bywają też techniki relaksacyjne takie jak np. ćwiczenia oddechowe.
W atakach paniki stosuje się również leczenie farmakologiczne. Leczyć ataki paniki można, stosując leki przeciwdepresyjne lub przeciwlękowe. Nierzadko okazuje się, że najlepsze efekty daje połączenie obu tych metod - psychoterapii i farmakoterapii, które pozwalają wyeliminować przyczyny lub objawy paniki.