Choroba Gravesa Basedowa to schorzenie dotyczące gruczołu tarczycowego, które jest chorobą autoimmunologiczną. Charakterystyczne objawy nadczynności tarczycy w przebiegu choroby Gravesa Basedowa występują wraz z zapaleniem tkanek miękkich oczodołu, co powoduje wytrzeszcz gałek ocznych. Na przypadłość tę zapadają o wiele częściej kobiety.
Objawy choroby Gravesa Basedowa często ujawniają się też po przebytym porodzie. Za występowanie choroby często odpowiada predyspozycja genetyczna, choć nie jest to jedyny powód występowania choroby. Czym charakteryzuje się choroba Gravesa Basedowa, jakie są jej objawy i jak leczyć nadczynność tarczycy w tej formie?
Choroba Gravesa Basedowa to schorzenie tarczycy, które ma podłoże autoimmunologiczne. W przebiegu choroby Gravesa Basedowa gruczoł tarczycowy uszkadzany jest przez autoprzeciwciała wytwarzane przez własny organizm chorego. Przeciwciała te pobudzają receptory na powierzchni tarczycy, które następnie produkują nadmierną ilość hormonów, prowadząc do nadczynności tarczycy.
Hormony, które produkowane są w nadmiarze to T3 i T4. W wyniku choroby Gravesa Basedowa rozrostowi ulega również sam gruczoł. Chorobę Gravesa Basedowa można spotkać w każdej grupie wiekowej. Kobiety dotyka na aż 10-krotnie częściej niż mężczyzn.
Pierwsze objawy schorzenia przypominają symptomy nadczynności tarczycy. Jest to więc wyraźne przyspieszenie metabolizmu, z czym wiąże się m.in.:
W przypadku choroby Gravesa Basedowa zauważyć można nie tylko objawy związane z nadczynnością tarczycy. Charakterystyczna jest też orbitopatia tarczycowa, czyli wytrzeszcz gałek ocznych oraz cały zespół objawów ocznych, co spowodowane jest wystąpieniem stanu zapalnego w tkance łącznej. Charakterystyczny jest obrzęk powiek, ograniczenie ruchomości gałek ocznych, zaczerwienienie spojówek, zmniejszenie ostrości wzroku i ból gałek ocznych. W sytuacji, gdy dojdzie do owrzodzenia rogówki z powodu niedomykalności powiek czy ucisku na nerw wzrokowy może nawet dojść do utraty wzroku.
Innym objawem choroby Gravesa Basedowa jest również dermatopatia tarczycowa, czyli obrzęk przedgoleniowy i objawy autoimmunologicznego zapalenia skóry. To opuchlizna goleni przebiegająca bez jednoczesnego obrzęku stóp. To objaw charakterystyczny wyłącznie dla choroby Gravesa Basedowa.
Typową cechą choroby Gravesa Basedowa jest też wole tarczycowe. Rzadko występuje natomiast akropachia tarczycowa, czyli zaokrąglenie i zgrubienie końcowych paliczków dłoni.
Przy chorobie Gravesa Basedowa zaburzeniom ulegają mechanizmy produkujące przeciwciała przeciwko receptorowi TSH-R (TRAb). Dokładne przyczyny tego zjawiska nie zostały do końca poznane. Wiadomo jednak, że na występowanie nadczynności tarczycy wywołanej chorobą Gravesa Basedowa wpływ mają często czynniki psychologiczne i środowiskowe.
Udowodnione jest rodzinne występowanie choroby Gravesa Basedowa. Pojawianie się schorzenia w związku z predyspozycjami genetycznymi zauważa się u ponad połowy chorych. Jednak na wystąpienie choroby wpływ ma także palenie tytoniu zarówno czynne, jak i bierne, ciąża i oddziaływanie na organizm estrogenów, silny stres oraz nadmierne spożycie jodu. Niekiedy dolegliwość pojawia się również po silnym urazie psychicznym.
Niedoczynność tarczycy wywołana chorobą Gravesa Basedowa przebiega z naprzemiennymi okresami zaostrzeń oraz momentami występowania łagodnych objawów. Może też dojść do samoistnej remisji, a niekiedy wystąpić tzw. przełom tarczycowy w postaci gorączki, tachykardii, śpiączki, a nawet śmierci. Dlatego kluczowe jest leczenie. Choroba Gravesa Basedowa nigdy nie powinna być lekceważona, a w przypadku zauważenia objawów należy jak najszybciej udać się do specjalisty, wykonać oznaczenie stężenia TSH, badanie USG tarczycy i rozpocząć odpowiednie leczenie nadczynności tarczycy lub rozpoznanej choroby.
Skutki nieleczonej nadczynności tarczycy niosą ze sobą zagrożenie dla życia, powikłania takie jak podwójne widzenie, trwałe uszkodzenie wzroku, udar mózgu czy zawał.
Choroba Gravesa Basedowa jest schorzeniem, które leczy się objawowo. Jego celem jest doprowadzenie do właściwego poziomu hormonów i utrzymywanie go na odpowiednim poziomie (eutyreoza). W zależności od stopnia zaawansowania choroby oraz objawów stosowane jest właściwe leczenie farmakologiczne w odpowiednio dobranych dawkach. Specjalista, który zajmuje się tarczycą to lekarz wykwalifikowany endokrynolog.
W bardziej zaawansowanych stanach wykorzystuje się leczenie jodem promieniotwórczym lub leczenie operacyjne. Następuje wówczas prawie całkowite wycięcie tarczycy lub w skrajnych przypadkach całkowite wycięcie tarczycy. Leczenie orbitopatii tarczycowej polega natomiast na zastosowaniu leków immunosupresyjnych i przeciwzapalnych. Ma to na celu zmniejszenie aktywności układu odpornościowego i tym samym produkcji przeciwciał.
Bardzo ważnym uzupełnieniem leczenia w chorobie Gravesa Basedowa jest stosowanie odpowiedniej diety. Ponieważ charakterystyczne przy tym schorzeniu jest zmniejszenie masy ciała, należy spożywać posiłki o zwiększonej kaloryczności z dużą zawartością białka i witamin, w szczególność A, E i C, które mają działanie antyoksydacyjne i jednocześnie korzystnie wpływają na wzrok.
Warto też zwiększyć ilość przyjmowanego wapnia i zwrócić uwagę na suplementację kwasów tłuszczowych omega-3. Posiłki powinny być jednocześnie lekkostrawne. Warto unikać potraw smażonych oraz powodujących wzdęcia. Zarówno w chorobie Gravesa Basedowa, jak i innych schorzeniach związanych z gruczołem tarczycowym niezwykle ważna jest systematyczność w leczeniu i konsekwencja w przestrzeganiu prawidłowych nawyków żywieniowych.